Aileler için Yol Haritası

Zorbalık Nedir?

Bir birey veya grubun kendisini savunamayacak durumdaki bireylere yönelik tekrarlanan, kasıtlı ve saldırgan davranışları zorbalık olarak adlandırılır.

Akran Zorbalığı nasıl karşımıza çıkar?

Fiziksel Zorbalik - Fiziksel kuvvetin ya da zorlamanın kullanıldığı zorbalık türüdür. Fiziksel zorbalık, mağdurun cinsiyeti, bedeni veya başka görünür özellikleri bahane edilerek gerçekleştirebildiği gibi hiçbir neden olmadan da gerçekleşebilir.

Sözel Zorbalik - Mağdurun bilinçli olarak sözlü bir şekilde grup aktivitelerinden dışlandığı, diğer öğrencilerle ilişkilerinin bozulduğu zorbalık türüdür. Sözlü zorbalık aktif olarak aşağılama ve küfür içerebildiği gibi pasif olarak küsme, alay etme veya dedikodu yapma şeklinde de karşımıza çıkabilir.

Siber Zorbalik - Sıklıkla istenmeyen mesaj atmak, özel fotoğrafları paylaşmak vb. davranışlarla, çevrimiçi platformlarda, çoğunlukla sosyal medyada gerçekleşen zorbalık türüdür. Siber zorbalık sosyal medya hesaplarında bir kişiyi hedef gösterme ya da o kişiyle ilgili mahrem bilgileri paylaşma şeklinde tezahür edebildiği gibi doğrudan kişiye anonim hesaplardan zorbalık yapmayı da içerebilir.

Bu zorbalık türleri birbirini dışlamamaktadır. Bir davranış aynı anda birden fazla zorbalık türünü içinde barındırabilir.

Akran Zorbalığı Konusunda Ne Yapılmalı?

Akran zorbalığı birey ve içinde yaşadığı ekosistemin ortaya çıkardığı çok boyutlu bir sorundur. Bu sorunla başa çıkmanın yolu sistematik, sadece bireyi değil bireyin içinde yaşadığı aile ortamını, okul iklimini ve kültürü içine alacak bir şekilde düşünülmelidir.

En etkili yöntem: Bütüncül Okul Politikası

Araştırmalar akran zorbalığını önlemede en çok işe yarayan çözümün bütüncül bir okul politikası olduğuna işaret eder.

Bütüncül okul politikaları, ebeveynlerin, öğrencilerin, öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin tamamının eğitildiği ve bu kişilerin zorbalığı önlemek için birlikte çalıştığı bir sistemdir.

Somut olarak okullarda zorbalığı önleme komisyonu kurulmalıdır. Bu komisyon ebeveynleri, öğretmenleri, öğrencileri ve yöneticileri içermelidir. Komisyon üyeleri birlikte çalışarak akran zorbalığıyla ilgili etkinlikler, kesin kural ve politikalar geliştirmeli, bu kural ve politikaları duyurmalı ve uygulamaya sokmalıdır.

Çocuklar akran zorbalığına uğradıklarını yetişkinlere söylemektense akranlarına söylemeyi tercih eder, ancak bir yetişkine söylediklerinde bu kişi genellikle ebeveynleridir.

Çocuğunuzla sıklıkla konuşun.

Öğrenciler akran zorbalığına uğradıklarını genellikle yetişkinlere değil arkadaşlarına söyler, ancak bir yetişkine söyledikleri zaman bu kişi genellikle ebeveynleri olur. Onunla konuşmak istemeniz ve onu dinlemeniz zorbalığa uğradığını size söyleme ihtimalini artıracaktır.

Çocuğunuzun hayatında neler olduğundan haberdar olun. Araştırmalar, hem zorbalığa uğrayan çocukların hem de zorbalığı uygulayan çocukların bu konuyu aileleriyle konuşamadıklarını gösteriyor. Bu nedenle, özellikle ergenlik döneminde, ailelerin çocuklarıyla her gün en az bir kere sohbet etmelerinin koruyucu bir etkisi bulunmaktadır. Örneğin akşam yemeğinde aileleriyle konuşan çocuklar hem kendilerini daha iyi hisseder hem de yaşadıkları zorlukları ailelerine daha rahat bir şekilde ifade edebilir.

Çocuklarınızı dikkatle izleyin, normal olmayan davranışlarının farkına varın.

Sosyal gruplardan uzak durmak, okuldan önce veya sonra üzgün olmak, okula gitmeyi reddetmek, savunmacı bir beden dili kullanmak, ani ruh hali veya davranış değişiklikleri akran zorbalığı mağdurluğunun birer belirtisi olabilir. Onunla konuşarak çocuğunuzun akran zorbalığı mağduru olup olmadığını anlamaya çalışın.

Kararlarına saygı duyduğunuzu gösterin.

Çocukların akran zorbalığına uğradıklarını ailelerine söylememe sebeplerinin başında, ailenin onların rızası olmadan eyleme geçmesi korkusu gelmektedir. Kendi ailelerinin zorbanın ailesiyle iletişime geçeceğinden, zorbanın bunu diğer öğrencilere anlatıp kendilerini utandıracağından veya zorbalığın seviyesinin artacağından korkarlar. Bu korkuların hepsi son derece normaldir, çocuğunuzun bu korkuları yaşamaması için, onlara rızaları olmadan hiçbir şey yapmayacağınıza dair söz verin ve bu sözünüzü tutun.

Çocuğunuzu dinlerken suçlayıcı tavırlar sergilemeyin.

Çocuğunuz size zorbalığa uğradığını veya zorbalığa şahit olduğunu anlattığı zaman, onda suç aramaya çalışmayın, önce onu anlayıp, sonra ona destek olmak için neyi yanlış yaptığını değil neyi farklı yapabileceğini anlatmaya çalışın. Kişilik özelliklerine değil, davranışlara odaklanın. Sakince ve anlayışlı bir biçimde çocuğunuzu dinleyin. Akran zorbalığının dünyanın her yerinde meydana geldiğini ve herkesin başına gelebileceğini, yaşadığı veya şahitlik ettiği davranışın onun suçu olmadığını ona anlatın. Eğer belirli bir özelliği üzerinden zorbalığa maruz kalıyorsa (Kepek, gözlük, diş teli, kilo vs.) ona bu özelliklerin son derece normal olduğunu söyleyin ve kimsenin dış görünüşünün kendisini daha az değerli kılmayacağı konusunda çocuğunuzu telkin edin.

Okulla irtibata geçmeden önce olayı olabildiğince detaylı bir şekilde öğrenin.

Zorbalık genellikle öğretmenlerin veya okul yöneticilerinin gözü önünde gerçekleşmez. Bu sebeple, yaşanan olayı okula bildirdiğinizde, yüksek bir ihtimalle öğretmenlerin veya okul yöneticilerinin durumdan haberi olmayacaktır. Çocuğunuz genellikle sizinle konuşurken öğretmeniyle konuştuğunda hissedeceğinden daha rahat hisseder. Bu yüzden olayı size daha detaylı anlatabilir. Çocuğunuza baskı yapmadan, olayı olabildiğince detaylı bir biçimde öğrenin. Zorbalığın gerçekleştiği yeri, zamanı, olaya kimlerin dahil olduğunu ve zorbalığın türünü öğrenin.

Çocuğunuzla konuşarak okulu haberdar etmenin en doğru karar olduğuna onu ikna edin.

Zorbalığın önüne geçmek için okulla irtibata geçmek önemlidir. Ebeveyn uzaktan konu hakkında bir çözüm geliştiremez. Ancak, çocuğun rızası olmadan okulla irtibata geçmek, çocuğun size duyduğu güveni kıracaktır. Bu güven zedelendiğinde zorbalığın devam edip etmediğini öğrenme ihtimaliniz azalır, dolayısıyla çocuğunuza iyilik yapmak isterken onu daha da yalnızlaştırabilirsiniz. Çocuğunuza zorbalık hakkında edindiğiniz bilgileri paylaşın ve okulla irtibata geçmenin hem kendisi hem de zorbalığa uğrayan diğer öğrenciler için atılacak en doğru adım olduğu konusunda onu ikna edin.

Diğer ebeveynlerle değil okulla irtibata geçin ve zorbalık hakkındaki politikalarını öğrenin.

Her ebeveyn, konu çocuğuna geldiğinde hassastır ve çoğu ebeveyn zorbalık gibi kötü davranışları kendi çocuğuna yakıştırmayacaktır. Bu sebeple konuyu doğrudan diğer ebeveynle konuşmak husumet yaratabilir ve zorbalığı önlemede etkili bir yöntem değildir. Zorbalığın çözümü okulların ve ebeveynlerin ortaklaşa yürüttükleri bütüncül bir zorbalığı önleme programında yatar. Okulla iletişime geçip zorbalık hakkında bir politikaları olup olmadığını öğrenmek en doğru yöntemdir.

Öfkelenip öğretmenleri suçlamayın, onlarla birlikte zorbalık önleyici bütüncül bir yaklaşım geliştirmeyi teklif edin.

Çocuğunuz söz konusu olduğunda, çok yoğun duygular hissetmeniz anlaşılır ve kaçınılmazdır. Ancak çocuğunuzdan sorumlu yetişkinler olarak bu duyguları kontrol altına almanız önemlidir. Öğretmenin yaşanan zorbalıktan haberdar olmama ihtimali yüksek olduğu için öfkeyle öğretmeni suçlamak aranızda gerginlik yaratabilir. Araştırmalar zorbalığın okulla birlikte bütüncül bir yaklaşımla engellenebileceğini gösterir. Okulla birlikte bir çözüm geliştirmede aktif rol oynayabilirsiniz.

Sabırlı olun. Zorbalığın çözümü uzun zaman alır.

Çocuğunuz zorbalık mağduru olduğunda sorunun zorbanın okuldan alınması veya uzaklaştırma alması gibi eylemlerle çözüleceğini düşünebilirsiniz. Ancak zorbalık bireysel değil sistematik bir sorundur. Hiçbir okulda tek bir zorba yoktur. Zorbalığın çözümü okulun zorbalık hakkında geliştirdiği politikalarda yatar. Sistematik bir sorun bir günde çözülemez. Okula sorunu çözmesi için zaman verin, çocuğunuza da sorunun çözülmesinin zaman alacağı konusunda bilgi verin ve bu süreçte ona duygusal destek sağlayın.

Süreci takip edin.

Okulla irtibata geçtikten sonra kendinizi süreçten soyutlamayın. Okulu arayıp akran zorbalığına karşı yürütülen politikalar ve çocuğunuzun durumu hakkında güncellemeler isteyin. Çocuğunuzu bu güncellemelerden haberdar edin, durumu unutmadığınızı ve umursadığınızı aktarın.